Hi lezer, 👋

Hoe is het? M’n laatste brief aan jou dateert alweer uit mei 2023 - een eeuwigheid in tijden van AI. De daarin beschreven AI-geloofsovertuigingen en controversiele, kwalijke achtergronden, gekoppeld aan het acronym TESCREAL, maakte veel los bij een aantal lezers. Heel tof dat jullie dat zo aan me laten weten en delen.

👉🏽 Lees die brief hier als je dat nog niet gedaan hebt.

Deze week de week van een AI Translator, of: wat ik zoal doe de laatste tijd
Laat ik het deze keer luchtig houden, dacht ik, en een keer delen hoe een gemiddelde week er uitziet voor een zogeheten AI translator als ik. Noem het journaling. Een editie van een andere aard en kaliber dan normaal, maar hee, we moeten soms ook samen uit onze comfort zone, toch? Het eerlijke verhaal is dat ik onlangs ben verhuisd van Amsterdam naar Arnhem en zo’n life event drukt hier en daar wat op je routines 😉.

De volgende brief weer als vanouds: De Productiviteitsparadox & AI
Ben jij nou die Super Vision-lezer die eigenlijk gewoon wholesome hardcore AI analyses verwacht (of praktische tools) en nu al teleurgesteld is, dan verzoek ik je vriendelijk om nog even geduld te hebben. Ik beloof je bij deze dat ik in mijn volgende brief uitgebreid inga op hoe de toekomst van (creatief) werk er werkelijk uitziet. Ik raakte daarvoor geinspireerd door de Productiviteitsparadox van Solow en het volgende, legendarische citaat.

Wat gebeurt er als je anno 2023 ‘computer age’ vervangt door ‘AI age’? Wat zeggen de nieuwste cijfers, onderzoeken, experts en werkenden hierover? De antwoorden krijg je volgende keer.

Voor nu, veel liefdagboek-plezier ⏱️ Leestijd: een goed aantal minuten

Laurens, auteur van The Art of AI

Ps. Geen tijd voor een stukje volle vijf werkdagen journaling? Lees dan alleen dit:

Live-event vrijdag 6 oktober: Machine Learning Labor

Kom meepraten tijdens AI for Good #5 over De Toekomst van Werk met AI, op vrijdagavond 6 oktober in Felix Meritis, Amsterdam. Sinds vorig jaar organiseer ik deze avond, steeds weer over een ander thema waarop we de impact van AI onderzoeken. Zet 6 oktober alvast in je agenda.

1. Maandag - Vrouwenemancipatie & de bril waarmee ik naar AI kijk

Een goeie 13 maanden geleden kwam mijn boek The Art of AI uit. Daarin werp ik samen met machine learning engineer Marlies van der Wees (DPG Media) een praktische blik op hoe het creatieve proces en AI hand in hand gaan. (Note: daar is nog niets aan verouderd, alleen de tools hebben nu andere namen). Aan de hand van 14 interviews met makers uit de mediawereld, journalistiek en design, zetten we de mogelijkheden, kansen en gevaren van kunstmatige intelligentie op een rij. Het boek is bedoeld voor inhoudelijke makers, die vaak geen programmeerkennis hebben, geen wiskundeknobbel bezitten of voorliefde voor statistiek hebben, maar wel meer over de basis willen weten.

Sinds de komst van ChatGPT wordt mij nog vaker gevraagd om allerlei ontwikkelingen rondom AI te duiden. Dat doe ik deze dagen door er workshops over te geven of bijvoorbeeld redacties een aantal dagen te trainen. Zo leren ze de nieuwe technologie te begrijpen en in te zetten voor journalistiek en ander creatief werk.

AI & vrouwenemancipatie

Deze maandagmiddag geef ik een workshop aan een organisatie die opkomt voor vrouwenemancipatie en minderheden. Tijdens het voorgesprek vroeg de organisator me expliciet om niet te veel aandacht te besteden aan de welbekende vooroordelen die AI-systemen bevatten. Daar zijn ze al zeer bewust van en volop mee bezig. Het team is vooral op zoek naar de mogelijkheden en inspiratie.

Laat dat nou net de bril zijn waarmee ik zelf ook altijd naar technologie kijk: als opener van deurtjes in je creatieve brein. Het gereedschap is nooit het doel, maar maakt het mogelijk om andere vragen te stellen, nieuwe verhalen te bedenken of oplossingen te vinden in een richting die je tot voor kort niet (her)kende. Niet bij jezelf of niet bij anderen.

2. Dinsdag - Het IKEA-effect van AI

Ken je het IKEA-effect? Dat gevoel dat je krijgt wanneer je zelf je kast of bed in elkaar zet? Het zelf doen zorgt ervoor dat je meer waarde toekent aan een product of object.

Vandaag ga ik twee IKEA-kasten in elkaar zetten voor in m’n werkkamer – ik ben namelijk pas verhuisd van Amsterdam naar Arnhem. Eens kijken of ook ik dat IKEA-effect ga ervaren. Maar eerst wil ik het hebben over een ander soort effect.

Voor de onthullingen rondom de Pandora Papers (oktober 2021) werden bijna twaalf miljoen documenten doorzocht door zeshonderd journalisten vanuit de hele wereld, daarbij ondersteund door AI-analysesoftware. AI werd ook al ingezet bij onderzoek naar de invloed van Instagrams algoritme op de posts van politici gedurende campagnetijd, naar haat die vrouwelijke politici op social media ontvangen en voor analyse van satellietbeelden met daarop Russische loopgraven op Oekraïens grondgebied.

It’s a match

Wat levert (onderzoeks)journalisten het gebruik van AI-software zoal op en waar moeten ze op letten bij de toepassingen ervan? Vandaag hoop ik daar antwoorden op te krijgen, wanneer ik de online presentatie bijwoon van de resultaten van onderzoeksproject It’s a match. Voor dat onderzoek werkten ethici, juristen, data- en AI-engineers en journalistieke onderzoekers samen om vanuit verschillende invalshoeken de mogelijkheden en randvoorwaarden voor onderzoeksjournalistieke AI in kaart te brengen.

Deze samenwerking (met een RAAK publiek-subsidie van Nationaal Regieorgaan SIA) kent nogal wat imposante partijen; penvoerder Fontys Hogeschool trok samen op met het lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie van Hogeschool Utrecht. Daarnaast werkten ook het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, Pointer en Omroep Flevoland en ook nog een aantal publieke partners mee, zoals Games for Health, MindLabs, L1, RTV Utrecht, Omroep West en IDfuse.

Of een journalistieke samenwerking met AI voor een omgekeerd IKEA-effect zorgt, lees je bij de volgende dag.

3. Woensdag - Help, mijn uitgever wil met me lunchen

Ondertussen is de eerste IKEA-kast af en ook m’n nieuwe bureau staat werkklaar. Zoals voorspeld, voelt het best lekker om dit allemaal eigenhandig (nou ja, soort van) in elkaar te zetten. Maar bovenal is het fijn dat je de spullen direct kunt gebruiken. Dat bleek anders bij de presentatie van de eerste onderzoeksresultaten project It’s a match

Onderzoeksjournalistiek en AI

Een van de betrokken Fontys-docenten bij het project It’s a match presenteerde een aantal zogeheten Proofs of Concept (POC) van AI-toepassingen voor onderzoeksjournalisten, ontwikkeld door studenten. Voor de hand liggende ideeën kwamen langs, zoals verschillende AI-filters die de betrouwbaarheid van nieuwsbronnen of social media content meten.

Automatische tijdlijngenerator voor je eigen dataset

Een veelbelovend idee dat werd getoond (maar helaas nog niet gerealiseerd) is Timelab van Femke Priems. Zij bedacht een tijdlijngenerator, die helpt om de inhoud van een items uit een dataset chronologisch en visueel te organiseren. De voorbeeldcasus die Priems hiervoor gebruikt, hoort bij de vraag: hoe zijn de avondklokrellen in Eindhoven zich gaan verspreiden (online)? Hierbij zet haar AI-toepassing Timelab de video’s en oproepen op Facebook of Twitter netjes op een rijtje in de tijd. Het lijkt me best een handige tool voor journalisten, en een die het verdient om praktisch uitgewerkt te worden.

Perceptie van AI bij nieuwsorganisaties

Op welke manieren nieuwsorganisaties kijken naar, en bezig zijn met AI, liet Marieke van Vliet zien aan de hand van een matrix. Daarop waren de assen landelijk – regionaal en innovatief – traditioneel tegen elkaar afgezet, met daarop verschillende omroepen en redacties gepositioneerd. (Deze visual is helaas op dit moment nog niet voor publicatie geschikt). Het model werkt erg inzichtelijk om een gevoel te krijgen bij de sentimenten, het kennisniveau en de toepassing van AI-software in de journalistieke beroepspraktijk.

Lunch met de uitgever

Deze inzichten van afgelopen dinsdag hielpen me sowieso bij het lunchgesprek dat ik deze woensdag had met mijn uitgever. Hij mailde me namelijk een tijdje terug:

‘Wellicht goed om eens na te denken over een tweede editie. Hoe sta jij hierin? Als uitgeverij omarmen wij AI. De markt is heel erg op zoek naar antwoorden en vooral ook praktische toepassingen.’

Fast forward naar woensdagmiddag, Utrecht centrum.

We bestelden allebei een broodje rendang. Bunk in Utrecht is bij het grote publiek nog niet zo bekend, maar hun broodjes zijn fenomenaal. Studenten en toeristen weten de plek al goed te vinden, zo zien we.

Het is een beetje traditie geworden om hier aan de nieuwe doorgetrokken singel af te spreken met mijn uitgever. Hij vertelt me dat ze inmiddels zelf ook anders zijn gaan werken dankzij AI. Van de inhoud van hun nieuwsbrieven tot content snippets op LinkedIn en van on demand printing tot cyclische uitbreidingen op bestaande titels; AI assisteert ze en maakt nieuwe ideeën gemakkelijker (en soms ook goedkoper) uitvoerbaar.

Een nieuw uitgangspunt…

De honger van professionals naar relevante content is het centrale nieuwe uitgangspunt voor de uitgever, in plaats van het drukken en binden van een x aantal exemplaren op papier. De vraag die dit lunchgesprek beheerst is: waarover zou een uitbreiding van mijn boek The Art of AI (op papier) moeten gaan? Een boek dat uitkwam vlak voor ChatGPT en andere generatieve AI zoals DALL-E-2 en MidJourney.

…en een nieuwe visie

De uitbreiding moet een visie bieden, bepalen we. Niet zozeer beschrijven wat sinds december 2022 vrijwel alle media-aandacht rondom AI absorbeert (denk aan misinformatie, fraude in het onderwijs, petities met pauzeknoppen, auteursrechten en regulering), maar moet juist een stuk verder kijken naar vooral nieuwe creatieve mogelijkheden.

En het moet weer nieuwe interviews bevatten van voorlopers die AI waardevol inzetten voor hun werk. Dit allemaal zodat lezers met de update in de hand betere afwegingen maken voor hun toekomst met AI – voor hun organisatie, hun vak en hun eigen carrière.

Zo kreeg ik na een heerlijk broodje en een ideeënrijk gesprek enorm veel zin om verder te broeden. Maar dat moest nog even op pauze…

4. Donderdag - AI-training geven bij Villamedia op de redactie

Deze hele dag ben ik op de redactie van Villamedia (onderdeel van de NVJ - de Nederlandse Vereniging voor Journalisten). Ik verzorg de tweede dag van mijn eind 2020 ontwikkelde driedaagse cursus ‘AI op de redactie’.

Deze editie van de cursus geef ik voor het eerst samen met Joris Heijkant, een unieke creatieve technoloog. Samenwerken met complementaire talenten was een van mijn voornemens als ondernemer dit jaar. Joris belichaamt een zeldzame combinatie van inhoudelijk denken als een journalist, (front-end) programmeren voor het web en hij kan machine learning modellen opzetten en bouwen.

Zelf doen, daar gaat het om

Samen begeleiden Joris en ik deze drie dagen de redacteuren van Villamedia zodat ze zelfstandig AI-toepassingen uitwerken en kunnen realiseren die uiteindelijk (en hopelijk) alle journalisten verder vooruit helpen.

Vandaag hebben we ook een tweede gastspreker, Pieter Sabel van de Volkskrant. Hij deed met behulp van AI onderzoek naar satellietbeelden om Russische loopgraven in Oekraïne in kaart te brengen voor de lezer.

Vorige week, tijdens de eerste dag, kwam journalist Coen van de Ven langs, die ons vertelde over zijn prijswinnende onderzoek voor De Groene Amsterdammer naar online haat en seksisme rondom vrouwelijke politici in Nederland.

Volgende week ontvangen we Jasper Bunskoek van RTL Nieuws die vertelt over zijn ervaringen met nieuwsautomatisering en AI-powered onderzoek.

Op dagen als deze realiseer ik me dat we in Nederland al een tijdje erg goed bezig zijn met het ontwikkelen van originele, slimme en praktische AI-toepassingen binnen de creatieve sector. Ik ben benieuwd wat de Villamedia-deelnemers volgende week aan dat rijtje gaan toevoegen.

Vrijdag: een dag vol hypes en een live tattoo interview

‘Always hero other people’s work!’ zei een goede manager ooit tegen me. Ik heb dat altijd een mooi uitgangspunt gevonden en eentje die ik zelf ook probeer te hanteren.

Desalniettemin gniffelde ik even toen ik de volgende uitgebreide en rake sneer op Linkedin tegenkwam, die AI-hype-types in hun hemd zet.

Vertaler DeepL geeft de volgende vertaling van die post:

“Hier zijn 15 dingen die je kunt doen om in de top 1% van meest irritante ChatGPT en AI socialmedia-posters te komen:

1. Jezelf presenteren als een expert op het gebied van een technologie waarvan je tot vier maanden geleden het bestaan niet kende

2. Post er elke dag over op LinkedIn en Twitter in lijstvorm.

3. Eén regel tegelijk.

4. Maak een grote lijst van AI-bedrijven van anderen die vier maanden geleden ook nog niet bestonden.

5. Vertel iedereen hoe deze bedrijven bestaande banen gaan uitwissen en dat ze maar beter een inhaalslag kunnen maken!

6. En hoe de grootste techbedrijven zoals Google en Adobe in grote problemen zitten omdat ze waarschijnlijk nog helemaal niet hebben nagedacht over generatieve AI.

7. Gebruik zoveel mogelijk emoji’s! ⚡ Minstens een van deze voor elk van je briljante flitsen van genialiteit. 🚀 Eén voor hoeveel je volgerslijst is gegroeid. En idealiter gebruik je niet eens een woord als je in plaats daarvan een emoji kunt gebruiken. Gebruik 📠 en je 🧠.

8. Als iemand iets post dat ook maar enigszins kritisch is over AI, gebruik dan ChatGPT om een reactie te schrijven! Het zijn waarschijnlijk gewoon Luddieten die bang zijn voor nieuwe dingen.

9. Als een echte AI-expert, met een Ph.D. in Computerwetenschappen of Machine Learning met meerdere gepubliceerde artikelen zich zorgen maakt over AI, vertel hem dan waarom hij het mis heeft en dat diegene bang is voor nieuwe dingen.

10. Laat ze zien dat ChatGPT een rap kan schrijven in de stijl van Jay-Z over jouw industrie, zonder de letter “e” te gebruiken, waar niemand om vroeg.

11. Deel de 15 meest nuttige prompts die iedereen al kent.

12. Schrijf een echt lange en beschrijvende prompt voor het genereren van afbeeldingen die dezelfde resultaten zou krijgen als een kortere en eenvoudigere.

13. Negeer het feit dat ChatGPT routinematig totaal foutieve antwoorden uitspuugt.

14. Als je een man bent, zoek dan een vrouwelijke leider in het bedrijfsleven of in de technologie (het liefst allebei) en vraag haar of ze ooit heeft nagedacht over generatieve AI, voor het geval ze dat nog niet heeft gedaan.

15. Post “volg me voor meer inhoud zoals deze!” aan het einde!

(Met dank aan Nadia Piet voor het re-posten)

Festival van de Journalistiek
Enfin, gauw verder in de geest van Michelle Obama:

‘if they go low, we go high.’

Want vanmiddag bezoek ik, na een ochtendrondje op de racefiets, het Festival van de Journalistiek bij Beeld & Geluid in Den Haag. Dit om te horen en zien waar andere journalisten mee bezig zijn, hoe je daarvan kunt leren en ook om het te hebben over waar de beroepsgroep mee worstelt.

De een z’n tattoo is de ander z’n interview

Je zou denken dat ik ging om journalistieke collega’s te ontmoeten, maar ik was toch vooral benieuwd naar de tatoeage die de gerespecteerde journalist en mede-oprichter Eric Smit van platform Follow The Money (FTM) live on stage liet zetten, terwijl hij werd geïnterviewd door Villamedia-hoofdredacteur Chris Helt. Heerlijk format, waarbij direct veel goeie anekdotes uit de jeugd van Smit voorbij kwamen.

Door mijn hunkering naar dit soort pseudo-sensatie miste ik een parallelsessie met Nederlander Christiaan Triebert, die voor de New York Times werkt en daar allerlei spannende onderzoeken doet.

Maar goed, jij en ik missen iedere week wel iets, en dat geeft niet, zou wijlen Martin Bril zeggen; je mist namelijk meer dan je meemaakt. Nu weet je in ieder geval wat ik zoal meemaakte. Vertel jij me dan nu wat jij zoal meemaakt, bijvoorbeeld tijdens een ☕️?

✅ Zo… Dat was me het weekje wel. Fijne zaterdag nog!

Abonneer je NU op deze brief voor meer inhoud zoals deze! 😛

—

Doneren kan nog altijd, 46 lezers gingen je al voor.

Deze nieuwsbrief schrijft zichzelf niet (en wil dat ook niet). Oftewel: dit kost tijd en geld. #schoorsteenroken #bijdebakker. Ben jij al een tijdje geabonneerd en/of wil je de brief extra waarderen? Doe mij dan het equivalent van een blikje cola zero cadeau: