Hi lezer 👋,

We gaan deze week iets afronden: de text-to-image trilogie. Dat doen we door uit te zoomen. Altijd lekker, die κάθαρσις. ('Katharsis'. Brace yourself maar alvast, want er komen meer Griekse woorden voor in deze editie.)

Allereerst welkom aan de driehonderdste abonnee, Linda. En dank voor alle tips die ik de afgelopen week ontving van vrienden van de brief: Carolien, Sela, Monique, Simon, Tom en Erwin. 

Enfin, ter zake.

Text-to-image - Is video the final frontier?

In Deel I tipte ik verschillende aanpakken en technologieën rondom prompt engineering. In Deel II keken we naar worst & best practices van deze vorm van generatieve AI; in de mode, media, design, advertising en fictie.

Deze week...

Wil ik het hebben over de evolutie, betekenis en impact van de creatieve mogelijkheden van AI:

• Hoe plaatsen we de ontwikkelingen?

• Wat zijn toekomstscenario's voor mediamakers?

• Hoe zit het met de toekomst van onze democratie? (Ja, we zijn deze week niet wars van grote woorden.)

Verder in deze brief:

1. De veelbelovende text-to-video aankondiging van RunwayML;

2. De making-of van AI-powered onderzoeksjournalistiek rondom een Tinderscam (nee, niet the Swindler);

3. Nieuw en intrigerend werk van Vlaamse AI-kunstenaar Dries Depoorter.

🕙 Silent reading time: ± 8 minuten

Veel leesplezier weer. Groet, Laurens.

Ps. Kom je ook op vrijdagavond 23 september naar de AI for Good avond die ik organiseer in Felix Meritis in Amsterdam? Zou ik tof vinden. Er komen interessante makers en er is een mooie AI/VR installatie. Er zijn nog kaarten beschikbaar.

III/III text-to-image κάθαρσις

Zoals gezegd zoomen we deze week uit en kijken we terug en vooruit. Dat doe ik als volgt:

1. Grip krijgen door trendanalyses;

2. Het delen van thought-provoking toekomstscenario's;

3. Filosofische beschouwing van AI+Journalism professor Charlie Beckett.

1. Grip krijgen door trendanalyse

Ben Thompson, bekend van zijn blog Stratechery schreef onlangs twee verschillende analyses met betrekking tot de impact van generatieve AI op media-ecosystemen. In een van zijn analyses behandelt hij drie trends:

Trend 1: Evolutie van media: immer immersiever

Wat 'immersiviteit' inhoudt? Je dompelt je als mediaconsument steeds meer onder. De afstand tot, en het bewust zijn van je mediumgebruik verdwijnen steeds meer. M.a.w.: jouw lichaam en brein worden de remote, de joystick en de controller. 

Heel kort de evolutie van media in vijf stappen: eerst was er (1) tekst, daarna (2) beeld. Vervolgens kwam er (3) beweging in dat beeld (al dan niet met geluid), gingen we (4) 3D-werelden maken en bekijken en zijn we nu aangekomen bij (5) virtual reality.

Trend 2: Evolutie van AI: toename op elk gebied

Thompson schrijft over de toename in zowel intelligentie (1), de verscheidenheid aan toepassingen (2) en de diversiteit aan taken en werkzaamheden die geautomatiseerd zijn en dreigen te worden (3).

Volgens hem was AI eerst alleen (1) sneller, daarna werd het beter in (2) filteren en ordenen ('ranking'). Vervolgens kregen we meer (en toch wel echt betere) aanbevelingen (3) en zijn we nu aanbeland in de fase waarin AI generatief is en zelf kan (4) creëren.

Trend 3: Evolutie van the user interface (UI)

We zijn van het geven van (1) tekstcommando's aan de computer (kent iemand nog MS-DOS?) naar point-and-click graphical user interfaces - de GUI's gegaan, met metaforen als prullenbak, bureaublad en 'Verf' (Ja, Paint), zowel in Windows als op de Mac. We gingen scrollen in 'vensters', stapten daarna over op touch op onze tablets en smartphones en begonnen, nog smoother, te swipen. 

Okay, wacht even...

Als je nu dacht: holy fuckers, maar... doet TikTok dit niet allemaal?! Jep slimmerik, die app zit inderdaad helemaal in al die nieuwste fases van al deze drie trends. Peak Venn-diagram voor de Chinezen!

Creatie door AI = minder waardetoevoeging door media orgs

Nog even over die tweede trend - creatie door AI; daar schrijft Thompson in detail over in zijn blogpost 'The AI Unbundling'. Die ontbundeling gaat over het slechten van de laatste stap in de keten van waardecreatie (beetje vieze term wel, niet?).

Voorheen werd creatie toch vooral door makers, schrijvers, journalisten gedaan. Met de komst van user-generated content is er al goed aan de stoel die 'creatiemonopolie' heet gezaagd door allerhande type creators en influencers. Met generatieve AI dreigt ook de tweede en derde stoelpoot van dit mediabedrijfsmonopolie te verdwijnen. Kun je op een poot nog wel overleven, is de logjsche vraag...

Evolutie van storytelling

Om even ultrakort de evolutie van storytelling/creatie te schetsen: heel vroeger creëerde de mens content door verhalen te vertellen (1), later ging men dat optekenen en opschrijven (2) en werd de informatie verder uitgebreid en onderbouwd (3). Vervolgens werd duplicatie (aka de drukpers) vereenvoudigd (4) en kwamen er, weer later, betere netwerken voor distributie (5). Sinds deze eeuw zijn het vooral de vormen voor consumptie (6) die veel simpeler en aantrekkelijker zijn geworden. Beetje kort door de bocht mediatechnologisch historisch verhaal, maar you get the idea.

The web + online users + AI = ?

Volgens Thompson zijn nu, met de komst van publieke, open text-to-image-toepassingen vrijwel alle stappen in deze keten vervangen door komst van the web, online users en AI.

Waar vroeger professionele makers, uitgevers, mediabedrijven en andere toeleveranciers elk hun taak hadden en daarvoor hun cut kregen van de inkomsten, daar komt nu ook generatieve AI knagen aan het creatiedeel.

Goed om erbij te vermelden is dat het perspectief van Thompson is dat al die stappen bottlenecks waren. Daar zullen mediabedrijven anders over denken... Thompson's voorspelling voor de nabije toekomst:

2. Toekomstscenario's

Naast Thompsons voorspelling is het ook altijd fijn om wat meer methodischer te werk te gaan. Door bijvoorbeeld negatieve + positieve scenario's te ontwikkelen op basis van twee assen. Dat deden de Zweden van Media Evolution voor hun onderzoek met de titel 'If only the lake could talk'. Voor hun assen zijn ze uitgegaan van vrijheid versus controle en AI-overlords versus de mens .

Deze publiek-private denktank vraagt en beschrijft in een van de scenario's, getiteld 'Enhancing Human capabilities and creativity' het volgende:

👉🏽 Mocht je zin hebben in meer doom, gloom, wonder en utopia in een wereld vol AI, lees dan het rapport dan vooral eens rustig door.

Maar even, heel retorisch: als je kijkt met welke problemen we nu kampen, in Nederland, België, Europa, de Wereld... hoe tevreden ben je dan met de humans die de boel bepalen?

3. Chronos versus Kairos

Ja, ik had toch beloofd dat er meer Grieks aan bod zou komen?!

Zeer recent (gisteren aka woensdag 14 september 2022) was ik bij de opening van het AI, Media & Democracy Lab in Amsterdam. Tijdens deze bijeenkomst in het Eye Filmmuseum werden de deelnemende kennisinstellingen en bedrijven (o.a. UvA, BBC, Beeld en Geluid, DPG Media em RTL) gepresenteerd aan, en bevraagd door het publiek. De partners gaan binnen dit lab gezamenlijk op tal van de in de naam genoemde snijvlakken onderzoek doen. 

Chronos & tijdsgebonden journalistiek

Een van de uitgenodigde keynote speakers was Charlie Beckett. Hij is professor van The London School of Economics en leidt het JournalismAI-project. Beckett vroeg zich af of journalisten misschien weg moeten bij het concept/heersende paradigma en principe van chronologische tijd, 'chronos'.

Wat betekent 'nieuws' nog eigenlijk?

Nu de beleving en consumptie van media zo gefragmenteerd, gedecentraliseerd en gepersonaliseerd is geworden, is 'nieuws' -iets dat nieuw is- van zeer geringe waarde voor een steeds grotere groep.

Je kunt die oude notie van 'nieuws' zo bezien als achterhaald beschouwen. Want iedereen maakt nieuws, en iets 'nieuws' is niet langer het exclusieve domein van journalisten of organisaties die zichzelf voorheen (en eigenlijk nog altijd) onder 'nieuwsmedia' scharen.

Enter 'kairos'

Het begrip 'kairos', zo interpreteer ik Beckett vrijelijk, gaat meer over een tijdservaring. Dat je iets op het juiste moment doet, op de juiste gelegenheid wacht om iets voor elkaar te krijgen.

Wil de journalistiek, de journalist overleven, dan zal het moeten accepteren dat de snelste zijn, de efficientste zijn en working around the clock, een verloren strijd is. De continue strijd om aandacht - bezien vanuit het chronos-perspectief van beperkte tijd bij zowel maker als consument- is steeds minder houdbaar en wellicht eerder eindig door de komst van AI dan we denken. (Zie ook Ben Thompson's analyse eerder deze brief).

De toekomst van gelegenheids-AI

Als ik zelf wat doorfilosofeer kom ik tot het besef dat omgaan met en denken over AI ook kairos vergt. Je moet als journalist leren begrijpen wat het juiste moment is om AI in te zetten. Je moet in staat te bepalen wanneer AI helpful en waardevol is, ongeacht de fase van het maakproces; of het nu gaat om onderzoek, verzamelen, produceren, publiceren of distribueren. Op al die momenten, binnen al die fasen hoort niet zozeer een chronologisch tijd, maar is het de gelegenheid die bepaalt of, wanneer en hoe je met AI samenwerkt.

Verfrissend wel, dat kairos-denken. Thank you, Charlie!

Check this out

The Follower – Dries Depoorter — driesdepoorter.be

Using open cameras and AI to find how an Instagram photo is taken. Dries Depoorter creates artworks about surveillance, privacy, social media and machine learning. Dries is based in Ghent, Belgium

Hoe we een computer hebben leren Tinderen om nepprofielen te herkennen | KRO-NCRV — pointer.kro-ncrv.nl

Mooie making-of van dit onderzoek, met uitgebreid beschreven hoe het toepassen van computer vision-software Lobe.ai hielp om nepprofielen te spotten.

✅ Dat was 'm weet. Tot volgende week.