Hi, lezer 👋,

Na een klein weekje Design Sprinten en iets teveel fish 'n chips in northern England, is 'ie er gewoon weer hoor: je wekelijkse Super Vision.

Deze week: overpeinzing en drie tools

Beleven we binnenkort een Spotify-moment voor (generatieve) AI? Komt er een nieuw bedrijf of dienst bovendrijven, gedreven door de recente wirwar aan nieuwe hypes, angsten, overtuigingen, technieken, toepassingen en spelers?

Ik probeer je mee te nemen in mijn gedachtengang en geef je en passant drie tools: een tekstschrijfhulp, een add-on voor Canva en een 'afbeeldingsbiaschecker'.

Veel meedenkplezier! Groet, Laurens.

Wat is een 'Spotify moment'?

Zo ongeveer moet het gesprek zijn gegaan met m'n Zweedse collega toon deze me Spotify liet zien, ergens eind 2008. Twee dagen later had ik een account.

Afgelopen weekend bingede ik The Playlist: een nieuwe Netflix-serie over de origin story van de revolutionaire Zweedse muziekspeler. Iedere aflevering van The Playlist behandelt weer een ander perspectief: die van oprichter Daniel Ek, van een platenbaas, de developer, de jurist, de businessmens en een muzikant.

Dankzij de serie herinnerde ik me weer hoe flabbergasted ik was destijds. De interface, de techniek, de catalogus, de nieuwe functionaliteiten - alles leek haast magisch, onwerkelijk.

Wat men voor lief nam

Het is ook lang geleden dat ik aan The Pirate Bay dacht. En aan Kazaa, Napster en Limewire. Voor de jonkies hier: dit waren lange tijd de enige softwareprogramma's om digitaal muziek mee te vinden en te luisteren. Ze waren echter verre van perfect:

• De interfaces waren niet gebruiksvriendelijk;

• De kwaliteit, versie en volledigheid van de muziekbestanden liet te wensen over;

• Het vinden en downloaden van nummers duurde lang (en dat kwam niet alleen door de tragere verbindingen destijds) ;

• Je kreeg makkelijk virussen en spyware mee tussen de gedownloade muziekbestanden;

• Je baande je een weg - zeker op The Pirate Bay- door een oerwoud aan porno-advertenties en irritante pop-ups.

Illegale muziekaanbieding

Als je bovenstaande allemaal accepteerde, bleef er een enkel, nogal belangrijk probleem over (dat de meeste consumenten voor lief namen): het aanbieden van deze digitale bestanden was illegaal. (Het downloaden overigens niet).

Ergens wist en voelde je dat ook wel, maar dacht je tegelijkertijd: boeiuh, TINA. (There is no alternative.)

Want dat was er gewoonweg niet (als je 3voor12's De Luisterpaal, Nalden,net en Fabchannel even niet meerekent.) De muziekindustrie wachtte veel te lang met het ontwikkelen en aanbieden van een eigen digitale oplossing.

En zo waren het de piraten die als eersten op deze prangende consumentenbehoefte inspeelde.

Betalen voor tijd in plaats van muziek

Daarna volgde met iTunes een legaler alternatief. Wijlen Ome Steve beredeneerde dat je daarmee geen 99 cent voor een nummer betaalde, maar voor tijd. Specfieker: voor de tijdswinst die het zou opleveren, omdat je met iTunes sneller een nummer vond, de beste versie ervan downloadde, deze netjes voor je werd gesorteerd en makkelijk over te zetten was naar Apple's eigen mp3-speler.

Betalen voor curatie en toegang (en niet voor muziek)

Maar vervolgens was daar schijnbaar uit het niets Spotify. Een Zweedse start-up die de oplossing en verrijking bleek te zijn waar we al die tijd onbewust naar hadden verlangd.

Fast forward naar 2022. Is Spotify de ultieme oplossing gebleken voor 'het probleem'? Niet echt. Of eigenlijk: echt niet.

AItificatie van everything

Iedereen die AI-toepassingen ontwikkelt borduurt tijdens het bouwen en trainen voort op andermans werk. Daardoor ontstaan er twee vragen rondom generatieve AI die wat mij betreft overeenkomsten hebben met de vragen die speelden in de tijd van het ontstaan van Spotify:

1. Van wie is AI?

2. Welk probleem wordt er straks voor/door wie opgelost?

1. Open source, API's of zelf ontwikkelen?

Er zijn anno nu grofweg drie opties om AI te gebruiken in je eigen software:

1. Open source modellen (zoals Stable Diffusion);

2. Zogeheten API's gebruiken: een gestructureerde manier om software of data van een externe partij te koppelen aan je eigen digitale product) zoals DALL-E nu aanbiedt;

3. Zelf ontwikkelen, maar dat is feitelijk alleen weggelegd voor Big Tech-bedrijven.

Dankzij optie 2 heeft bijvoorbeeld Canva nu ook een text-to-image feature.

2. Plagiaat of eervol voortborduren?

Generatieve AI-modellen zijn getraind op andermans code (Co-pilot), met andermans muziek of spraak, andermans afbeeldingen en andermans video's en 3D-modellen. Mag dat zomaar? Van de wet, van de makers? Wat vinden de gebruikers?

Waar fotobeeldbank Shutterstock door AI-gegenereerd beeld volledig omarmt, daar is Getty pertinent tegen het opnemen ervan in hun aanbod. Saillant detail: DALLE-2 heeft voor de image-generation-training gebruik gemaakt van de database van Shutterstock. New World Same Humans schrijft daarover:

3. Echt of nep?

Waar een deel van de fictieschrijvers AI-software als Lex, SudoWrite of WordCraft bewieroken als hun nieuwe compagnon, daar komen andere schrijvers in het geweer en zien ze broodroof en willen ze betaald krijgen voor het hergebruik van werk.

4. Kunst of ambacht?

Mensen die bestaande AI binnen hun eigen software implementeren, baseren hun aanpak en strategie op verschillende ideeen en overtuigingen. Dat levert nu al een varieteit aan kwaliteit en vormen op. Zo ontstaan AI-ambachten: met MidJourney werk je surreeler, met DALLE-2 ga je meer fotorealistisch en Stable Diffusion kun je finetunen met eigen foto's.

5. Controle of vertrouwen?

Naast verschil van mensbeeld, principes en overtuigingen van de makers, krijgen we ook allerhande gevechten tussen partijen, zoals bedrijven onderling, burger en overheid en consument en markt. Denk aan bijvoorbeeld:

• Eigendom van de data en mogelijke resultaten;

• Het recht om opgenomen of juist verwijderd te worden uit datasets (The right to Contestation) .

• Wat een eerlijk AI-systeem is voor en namens wie?

• Wiens vooroordelen we als eerste aanpakken?

Als hulpmiddel voor die laatste is deze Bias Explorer wellicht een aardige om eens uit te proberen.

The Spotify of AI - please stand up!

Ik kan niet wachten op een service of start-up die de huidige 'messy state of AI' te lijf gaat (maar waarschijnlijker nog: daar al aan werkt). Hoe dat moet gaan werken, wie of wat dat gaat brengen, weet ik niet. Wat denk jij?

Ik ben in ieder geval benieuwd of de documentaire daarover geheel door mensen zal zijn bedacht en gemaakt.

✅ Tot zover mijn overpeinzing! Tot volgende week.